ΕΥΡΩΖΩΝΗ Για τη σωτηρία των τραπεζών η παρέμβαση της ΕΚΤ

Νέα δεινά για τους λαούς προμηνύει η αγορά ομολόγων από την Ευρωτράπεζα, που προστίθεται στο μείγμα της αστικής διαχείρισης της κρίσης

Η παρέμβαση της ΕΚΤ μοναδικό στόχο έχει να εξασφαλίσει την κερδοφορία των τραπεζικών ομίλων και μάλιστα σε συνθήκες γενικευμένης καπιταλιστικής κρίσης, όπου η καταστροφή μέρους του κεφαλαίου θεωρείται δεδομένη

Πρόγραμμα «διάσωσης» των μεγάλων τραπεζικών ομίλων, ώστε να ξεφορτώνονται τα επισφαλή ομόλογα των υπερχρεωμένων κρατών, ανακοίνωσε χτες ηΕυρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα(ΕΚΤ), μετά τη συνεδρίασή της στη Φρανκφούρτη, προαναγγέλλοντας ταυτόχρονα για τους λαούς νέα κλιμάκωση της επίθεσης στη ζωή και στα δικαιώματά τους, στο όνομα της συνοχής της Ευρωζώνης.

Η πολυσυζητημένη «παρέμβαση» της ΕΚΤ, σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν χτες από τον επικεφαλής της, Μ. Ντράγκι, δε θα αφορά στην αγορά κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ απευθείας από τα κράτη που τα εκδίδουν (πρωτογενής αγορά), αλλά θα είναι αγορά ομολόγων παλαιότερων εκδόσεων (δευτερογενής αγορά) που κατέχουν κυρίως τράπεζες και τα οποία λήγουν μέσα στα επόμενα τρία χρόνια (περίοδος ωρίμανσης). Δηλαδή, η ΕΚΤ θα αγοράζει ομόλογα που απαξιώνονται εξαιτίας του γεγονότος ότι οι χώρες που τα εξέδωσαν βρίσκονται τώρα σε κρίση, με έμμεσες επιπτώσεις και στο κόστος του δανεισμού τους από τις καπιταλιστικές αγορές.

Πρόκειται για παρέμβαση που μοναδικό στόχο έχει να εξασφαλίσει την κερδοφορία των τραπεζικών ομίλων και μάλιστα σε συνθήκες γενικευμένης καπιταλιστικής κρίσης, όπου η καταστροφή μέρους του κεφαλαίου θεωρείται δεδομένη. Ουσιαστικά, εξουδετερώνει έτσι και το όποιο ρίσκο έχουν οι τράπεζες όταν αγοράζουν ομόλογα χωρών που βρίσκονται σε κρίση, διευρύνοντας μ' αυτόν τον τρόπο τις δυνατότητες δανεισμού των υπερχρεωμένων χωρών, που είναι αποκλεισμένες επί της ουσίας από τις καπιταλιστικές αγορές.

Ενα παράδειγμα παρέμβασης με ανάλογα χαρακτηριστικά είναι η απόκτηση από την ΕΚΤ στη δευτερογενή αγορά ελληνικών ομολόγων που είχαν χαρακτηριστεί «σκουπίδια», σε τιμές από 20 έως 50% της ονομαστικής τους αξίας. Δηλαδή, για ομόλογα ονομαστικής αξίας 50 δισ. ευρώ, η ΕΚΤ δαπάνησε περί τα 20 δισ. ευρώ. Ενα τέτοιο ομόλογο είναι και αυτό που έληγε τον Αύγουστο, το οποίο η ΕΚΤ το πληρώθηκε από το Ελληνικό Δημόσιο στο σύνολο της ονομαστικής του αξίας, που ήταν 3,2 δισ., μετά από την αναγκαστική έκδοση έντοκων γραμματίων, που και αυτό για να γίνει χρειάστηκε την άδεια της ΕΚΤ.

Ανάλογα χαρακτηριστικά διάσωσης των τραπεζικών ομίλων, και κατ' επέκταση των πολυεθνικών που εκπροσωπούν, είχε και το λεγόμενο PSI, το αποκαλούμενο «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων. Για ομόλογα των οποίων η αξία στη δευτερογενή αγορά είχε πέσει στα τάρταρα, οι τράπεζες εξασφάλισαν το 50% της αξίας τους, με δέσμευση μάλιστα ότι θα ανακεφαλαιοποιηθούν, ώστε να αποκαταστήσουν τις όποιες «ζημιές» στο 100%. Δεν έγινε το ίδιο βέβαια με τα αποθεματικά των Ταμείων, των νοσοκομείων, των πανεπιστημίων και άλλων ιδρυμάτων, που παρακρατούσε η Τράπεζα της Ελλάδας με τη μορφή ομολόγων του Δημοσίου.

Παράλληλος στόχος του μηχανισμού που ανακοίνωσε χτες η ΕΚΤ είναι να επιδρά στη διαμόρφωση του κόστους δανεισμού των χωρών από τις αγορές του χρήματος. Δηλαδή, το γεγονός ότι δε θα απαξιώνονται τα ομόλογα των υπερχρεωμένων κρατών - μελών της Ευρωζώνης που ήδη κυκλοφορούν και λήγουν μέσα στην επόμενη τριετία θεωρείται πως θα αποκλιμακώσει τα επιτόκια δανεισμού τους, αφού ο κίνδυνος χρεοκοπίας και μη πληρωμής των δανειστών θα απομακρύνεται, με δεδομένο ότι η ΕΚΤ θα κρατάει ψηλά τα ομόλογα που διακινούνται στη δευτερογενή αγορά.

«Προληπτικά» μνημόνια

Και ενώ οι τραπεζικοί όμιλοι θα εξασφαλίζουν στο 100% τα κεφάλαιά τους και την κερδοφορία τους, οι λαοί θα ματώσουν κι άλλο. Σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν χτες από την ΕΚΤ, προϋπόθεση για να ενταχθεί μια χώρα στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων από την Ευρωτράπεζα είναι η υπογραφή μνημονίου με τους μηχανισμούς στήριξης της ΕΕ. Αποδεικνύεται έτσι πως το τελικό ζητούμενο είναι να πληρώσουν την καπιταλιστική κρίση οι εργαζόμενοι και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα, για να σωθεί και να βγει ενισχυμένο το κεφάλαιο.

Σύμφωνα με τα όσα ανακοίνωσε χτες ο επικεφαλής της ΕΚΤ, Μ. Ντράγκι, η αγορά ομολόγων χωρών της Ευρωζώνης (Monetary Outright Transactions - MOT) θα αφορά αποκλειστικά σε παρεμβάσεις στη δευτερογενή αγορά και θα συνοδεύεται από αυστηρούς όρους (conditionality), που προβλέπονται από το πρόγραμμα των EFSF/ESM (προσωρινός και μόνιμος «μηχανισμός στήριξης»). Ο ίδιος μίλησε για «πρόγραμμα πλήρους μακροοικονομικής προσαρμογής», αλλά και για «προληπτικό πρόγραμμα», προαναγγέλλοντας τη σύναψη ακόμα και «προληπτικών» μνημονίων για τις χώρες της Ευρωζώνης που θέλουν να «ωφεληθούν» από την παρέμβαση της ΕΚΤ.

Στο πλαίσιο αυτό, ο επικεφαλής της ΕΚΤ δήλωσε ότι θα αναζητηθεί και η συμμετοχή του ΔΝΤ «στην εποπτεία και στον προσδιορισμό των όρων», ενώ σύμφωνα με τον Μ. Ντράγκι οι αγορές τίτλων θα αναστέλλονται σε περίπτωση που είτε ο στόχος του προγράμματος θα έχει επιτευχθεί, είτε η χώρα δεν ευθυγραμμίζεται με τους όρους του «προγράμματος διάσωσης».

Πρόσθεσε ακόμα ότι το πρόγραμμα της ΕΚΤ, που θα επικεντρωθεί κυρίως σε βραχυπρόθεσμους τίτλους, έως 3ετούς «ωρίμανσης», δε θα αφορά μόνο σε χώρες που θα αιτηθούν στο μέλλον τη «διάσωσή» τους, αλλά και σε κράτη τα οποία βρίσκονται ήδη σε πρόγραμμα, δηλαδή μνημόνιο, με την προϋπόθεση ότι θα έχουν αποκτήσει πρόσβαση στις αγορές. Επίσης, η εξήγηση που δόθηκε στον όρο «αποστειρωμένες αγορές ομολόγων», είναι πως αυτές οι αγορές θα εξισορροπούνται με άλλες πωλήσεις ενεργητικού από την Κεντρική τράπεζα, προκειμένου να μην υπάρχει τύπωμα χρήματος.

Στη χτεσινή απόφαση της ΕΚΤ υπάρχει και η πρόβλεψη ότι «η ΕΚΤ δεν θα έχει καθεστώς προνομιακού πιστωτή» σε σχέση με τα κρατικά ομόλογα που κατέχει. Από ορισμένους κύκλους και τους κυβερνητικούς εταίρους, η συγκεκριμένη φράση ερμηνεύεται ότι δίνει τη δυνατότητα για μελλοντικό «κούρεμα» κρατικών ομολόγων που κατέχει η ΕΚΤ, ανάμεσα τους και ελληνικά. Στη χτεσινή της συνεδρίαση, η ΕΚΤ αποφάσισε επίσης να κρατήσει αμετάβλητα τα επιτόκια στο 0,75%.

Η απόφαση της ΕΚΤ συνιστά προσωρινό συμβιβασμό στους κόλπους της Ευρωζώνης. Χαρακτηριστική είναι η αντίδραση του προέδρου της γερμανικής Κεντρικής Τράπεζας, Τ. Βάισμαν, ο οποίος φέρεται ότι διαφώνησε με τη χτεσινή απόφαση. Στην ανακοίνωση που εξέδωσε, η Μπούντεσμπανκ θεωρεί τις αγορές ομολόγων ισοδύναμες με τη χρηματοδότηση κυβερνήσεων μέσω της τύπωσης χρήματος. Παρά βέβαια τις υποτιθέμενες «αντιρρήσεις» και τις επιφυλάξεις μήπως«το πρόγραμμα οδηγήσει τα κράτη - μέλη στην αναβολή των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων», εκφράζεται η σαφής στήριξη στην «αξιόπιστη εκπλήρωση των όρων».

Βαριά η σκιά της κρίσης

Η πρόεδρος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κριστίν Λαγκάρτ, με ανακοίνωσή της καλωσόρισε την απόφαση της ΕΚΤ και σημειώνει πως το ταμείο είναι έτοιμο να συνεργαστεί εντός του πλαισίου λειτουργίας του. «Η αποφασιστική εφαρμογή του νέου προγράμματος παρέμβασης (...) θα στηρίξει τις προσπάθειες των χωρών για την εξασφάλιση χρηματοδότησης με λογικό κόστος καθώς προσπαθούν να εφαρμόσουν μία βιώσιμη μακροοικονομική προσαρμογή», σημειώνει με νόημα στη δήλωσή της.

Ολα αυτά στο φόντο της κρίσης που βαθαίνει στην Ευρωζώνη, καθώς καταγράφεται συρρίκνωση του ΑΕΠ το β' τρίμηνο, μετά τους μηδενικούς ρυθμούς ανάπτυξης του πρώτου τριμήνου, όπως ανακοίνωσε χτες η ΓΙΟΥΡΟΣΤΑΤ. Συγκεκριμένα, το ΑΕΠ υποχώρησε κατά 0,2% στην Ευρωζώνη και κατά 0,1% στην ΕΕ των 27 το β' τρίμηνο του 2012, σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο. Οι επιχειρηματικές επενδύσεις σημείωσαν πτώση 0,8%.

Τα στοιχεία της ΓΙΟΥΡΟΣΤΑΤ έδειξαν ότι πέντε χώρες της Ευρωζώνης βρίσκονται σε ύφεση καθώς έχουν καταγράψει δύο διαδοχικά τρίμηνα συρρίκνωσης του ΑΕΠ. Είναι η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ιταλία, η Κύπρος και η Πορτογαλία. Το Βέλγιο, η Σλοβενία και η Φινλανδία κατέγραψαν συρρίκνωση του ΑΕΠ για το β' τρίμηνο. Η Γερμανία εμφάνισε μικρή αύξηση 0,3% του ΑΕΠ το β' τρίμηνο, ενώ η Γαλλία εμφάνισε μηδενική ανάπτυξη για τρίτο διαδοχικό τρίμηνο. Σε ετήσια βάση, τα στοιχεία της ΓΙΟΥΡΟΣΤΑΤ έδειξαν συρρίκνωση του ΑΕΠ της Ελλάδας κατά 6,2% όπως έχει ήδη ανακοινώσει η Ελληνική Στατιστική Αρχή.

Σύμφωνα εξάλλου με τον ΟΟΣΑ, η κρίση της Ευρωζώνης αποδυνάμωσε περαιτέρω την οικονομία παγκοσμίως στη διάρκεια του καλοκαιριού. Ο ΟΟΣΑ ανέφερε ότι οι οικονομίες της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, οι τρεις μεγαλύτερες της Ευρωζώνης, έχουν συρρικνωθεί σε σχέση με το β' τρίμηνο και θα συνεχίσουν να συρρικνώνονται μέχρι το τέλος του έτους. Η οικονομία παγκοσμίως έχει επηρεαστεί αρνητικά από την κρίση της Ευρωζώνης, ενώ και εντός της νομισματικής ένωσης η εξασθένιση της περιφέρειας μεταφέρεται πλέον και στον πυρήνα, αναφέρει ο ΟΟΣΑ.

Το πλαίσιο της γενικευμένης αντιλαϊκής επίθεσης δίνει και ο επικεφαλής της Ομάδας Δράσης για την Ελλάδα, Χορστ Ράιχενμπαχ, ο οποίος δήλωσε ότι θα χρειαστούν «νέες επώδυνες μεταρρυθμίσεις στις χώρες που έχουν ενταχθεί σε προγράμματα στήριξης», όπως μεταδίδει το «Dow Jones Newswires». Εστίασε μάλιστα στην επέκταση των αντεργατικών ανατροπών, λέγοντας ότι «το ερώτημα είναι, ποιες είναι εκείνες οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας που θα συμβάλουν με τον καλύτερο τρόπο σε αυτό».

Χτες, συναντήθηκαν στη Μαδρίτη η καγκελάριος της Γερμανίας, Αγκελα Μέρκελ, και ο Ισπανός πρωθυπουργός, Μ. Ραχόι. Μετά τη συνάντηση ο Ισπανός πρωθυπουργός δήλωσε πως «δεν συζητήσαμε όρους για διάσωση», ενώ η Γερμανίδα καγκελάριος δήλωσε εντυπωσιασμένη με «το ρυθμό και τη συνέπεια» της Μαδρίτης στην εφαρμογή πολιτικών για «δημοσιονομική εξυγίανση». Πάντως, ο Μ. Ραχόι απέφυγε να αναφέρει εάν η Ισπανία θα ζητήσει τη «συνδρομή» των μηχανισμών της Ευρωζώνης.