ΑΓΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Στο κυνήγι των υπερκερδών

Οι εξελίξεις στον κλάδο της ηλεκτρικής ενέργειας επιβεβαιώνουν τις αρνητικές συνέπειες για τη ΔΕΗ και τα λαϊκά συμφέροντα

Eurokinissi

Με μυστικά και ψέματα πορεύονται κυβέρνηση, αστικά κόμματα, φορείς, συγκεκριμένες συνδικαλιστικές παρατάξεις, οι επιχειρηματίες του ενεργειακού κλάδου και φυσικά η ΕΕ, προς το νέο - ακόμη χειρότερο για τα λαϊκά συμφέροντα - σκηνικό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα. Οι αποφάσεις που έπονται αποτελούν συνέχεια των μέτρων που έχουν παρθεί για την απελευθέρωση - ιδιωτικοποίηση από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ με την ανοιχτή στήριξη των ηγεσιών της ΓΕΝΟΠ (ΠΑΣΚΕ, ΔΑΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ) και αφορούν, κυριολεκτικά, δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ θα αναδιαμορφώσουν καθοριστικά το ηλεκτρικό Σύστημα της χώρας (δυναμικό, μονάδες παραγωγής, πρώτη ύλη, δίκτυα, κόστη, τιμές) με σημαντικές αρνητικές συνέπειες τόσο για τους καταναλωτές, όσο και για τους εργαζόμενους του κλάδου. Αντιθέτως, διαμορφώνονται οι προοπτικές μυθικών κερδών για τα ενεργειακά μονοπώλια και τους ντόπιους συνεταίρους τους. Από τα πράγματα, η ΔΕΗ βρίσκεται στο επίκεντρο όλων των εξελίξεων, ως η μεγαλύτερη ενεργειακή επιχείρηση στη χώρα, πρώην κρατικό μονοπώλιο και εκείνος ο φορέας που η διατήρηση του μεγέθους του, ή η ανάπτυξή του στο εσωτερικό, θα πλήξει τις επενδύσεις των υπόλοιπων ιδιωτών και την ανάπτυξη της «αγοράς», σύμφωνα με τις δικές τους θέσεις. Αλλά και για τους ιδιώτες μεγαλομετόχους της ΔΕΗ η κερδοφορία μπορεί να είναι ακόμη καλύτερη με μείωση του μεγέθους της (καθώς υπάρχουν και υποχρεώσεις, πέρα από τα δικαιώματα), ενώ δεν έχουν πρόβλημα να θυσιάσουν ένα τμήμα της, για να συνυπάρξουν με άλλες επιχειρήσεις στο κερδοφόρο «πάρτι».

Ηδη, τα πρώτα χρόνια υλοποίησης της φιλομονοπωλιακής πολιτικής «απελευθέρωσης» του κλάδου - της οποίας συνέχεια αποτελούν τα όσα «μαγειρεύονται» αυτή την περίοδο - έφεραν μεγάλη μείωση προσωπικού στη ΔΕΗ (20.821 εργαζόμενοι τέλος του 2011 από 30.578 εργαζόμενους τέλος του 2001), επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων και των ασφαλιστικών δικαιωμάτων, αλλά κι ένα γερό «κούρεμα» στους μισθούς, που μόνο με τις πρόσφατες ρυθμίσεις και την «επικύρωση» από τη νέα Συλλογική Σύμβαση Εργασίας είναι 35% μεσοσταθμικά σε σχέση με το 2009!!! Παράλληλα, η δαπάνη ηλεκτροδότησης ενός μέσου νοικοκυριού αυξάνεται διαρκώς αυτά τα χρόνια με αλλεπάλληλες και μεγάλες ανατιμήσεις, αλλά και ...«κόλπα». Οι κυβερνήσεις, οι διοικήσεις της ΔΕΗ και οι διάφοροι αρμόδιοι φορείς διαχωρίζουν σκόπιμα και αυθαίρετα τις ανατιμήσεις του ηλεκτρικού ρεύματος από αυτές των ΥΚΩ ή των δικτύων. Μιλάνε για τη «χαμηλότερη τιμή» στην Ευρώπη, την ίδια ώρα που η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) εκτινάσσει τις χρεώσεις για τα δίκτυα και το τέλος Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), χωρίς όμως να τα εντάσσει στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος! Αναφέρονται σε χρεώσεις «υπέρ τρίτων» και φόρους, λες και η οικογένεια που μετρά το κάθε ευρώ θα πρέπει να νιώσει κάποιου είδους παρηγοριά, επειδή για το ηλεκτρικό ρεύμα πληρώνει «λίγα» και ο λογαριασμός «φουσκώνει» από τα υπόλοιπα.

Καμιά παρηγοριά δεν υπάρχει γι' αυτές τις οικογένειες, αλλά και καμιά λύπηση από τα «γεράκια» της αγοράς και τους υποστηρικτές τους. Σε λίγους μήνες θέλουν να υλοποιήσουν την «απελευθέρωση» των οικιακών τιμολογίων, ώστε η ΔΕΗ να χρεώνει το ρεύμα όπως τη συμφέρει. Το θέλει η τρόικα, το θέλουν τα κόμματα του «ευρωμονόδρομου», το θέλουν η ΔΕΗ και οι επιχειρηματίες, οι οποίοι επίσης θα ωφεληθούν. Μόνο ο λαός, που θα πληρώσει, δεν πρέπει να το θέλει, μαζί με τους εργαζόμενους στην ενέργεια και στη ΔΕΗ, που κάθε χρόνο χάνουν και κάτι, όπως και οι υπόλοιποι εργαζόμενοι, τόσο εξαιτίας της συνολικής πολιτικής που ασκείται, όσο και των ειδικότερων πλευρών της, όπως είναι η ενεργειακή.

Ολα στο «σφυρί»

Είναι ξεκάθαρο ότι όλα τα σχέδια που έχουν καταληχθεί ή εξετάζονται αποτελούν μέρος της ίδιας πολιτικής. Τη συμπληρώνουν.

• Η προωθούμενη πώληση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ (Μελίτη, Αμύνταιο 1 και 2, Μεγαλόπολη 3, συνολικής ισχύος άνω των 1.000 MW) με τα έτοιμα ορυχεία - που συμφέρει απείρως περισσότερο τους ιδιώτες από το να φτιάξουν νέες μονάδες δίπλα στα ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα λιγνίτη (Δράμα, Ελασσόνα, Βεύη) - έχει άμεση σχέση με τα σχέδια πώλησης μεγάλων υδροηλεκτρικών μονάδων, με τη διαχείριση των υδάτων να δίνει επιπρόσθετα στους αγοραστές και ρόλο στην υδροδότηση μεγάλων περιοχών.
• Τα ίδια συμφέροντα υπηρετεί η επιπρόσθετη απαίτηση της ΕΕ για την πώληση - σε τιμές κόστους - ηλεκτρικού ρεύματος παραγόμενου από λιγνίτη σε ιδιώτες παραγωγούς.
• Η προωθούμενη πλήρης ιδιωτικοποίηση των νέων θυγατρικών της ΔΕΗ που ελέγχουν τα δίκτυα Μεταφοράς (ΑΔΜΗΕ) και Διανομής (ΔΕΔΔΗΕ) εξυπηρετεί 2 στόχους. Αφενός το κεφάλαιο βρίσκει κερδοφόρους τομείς επενδύσεων στα δίκτυα και αφετέρου ο έλεγχος από τρίτους αναφορικά με την ιδιοκτησία δημιουργεί τις απαραίτητες προϋποθέσεις που θέτει η ΕΕ για την πλήρη ιδιωτικοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας. Τα σχέδια ανάπτυξης του δικτύου Μεταφοράς προσαρμόζονται στις επιδιώξεις για επενδύσεις σε συγκεκριμένους τομείς από το μεγάλο κεφάλαιο (Πρόγραμμα ΗΛΙΟΣ και τερατώδη αιολικά σε Αιγαίο, Πελοπόννησο, Κρήτη).

Η νέα κυβέρνηση ετοιμάζεται να υλοποιήσει όσα ορίζει το μνημόνιο και συνομολόγησαν ένθερμα ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. Από κοντά, χωρίς να το ομολογεί ευθέως, ο ΣΥΡΙΖΑ αντιγράφει το ...ΠΑΣΟΚ μιλώντας στο πρόγραμμά του για «διατήρηση της ΔΕΗ υπό δημόσιο έλεγχο», ενώ συμμορφώνεται στις απαιτήσεις του κεφαλαίου για αύξηση των υπερκερδοφόρων ΑΠΕ και «εξοικονόμηση» ενέργειας. Και βέβαια δε λέει κουβέντα για την απελευθέρωση - ιδιωτικοποίηση συνολικά του τομέα της ενέργειας.

Οι «αμαρτωλές» ΑΠΕ

Στο «καλάθι» του ξεπουλήματος έχουν μπει και οι ΑΠΕ της ΔΕΗ, συνολικά μέσω της ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ. Στον τομέα αυτό, το ελληνικό Δημόσιο είχε ήδη χάσει σημαντικό μερίδιο, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας έχει γίνει από μεγάλα μονοπώλια, ενώ και σε αυτά που σχεδιάζει μέσα από τη θυγατρική της ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ, η ΔΕΗ έχει μειοψηφική συμμετοχή. Στην επόμενη φάση μάλλον θα μηδενιστεί η συμμετοχή του Δημοσίου. Κι όμως, τα κέρδη είναι κάτι παραπάνω από εντυπωσιακά, αφού οι ΑΠΕ πουλάνε κατά προτεραιότητα την ενέργεια που παράγουν, με υψηλότατη τιμή και εγγυημένη, με συμβάσεις 25ετίας. Για παράδειγμα, τις πρώτες μέρες του Ιούνη η Οριακή Τιμή Συστήματος (χοντρική) κινήθηκε, εκτός κάποιων εξαιρέσεων, στα 40 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Τόσο πούλησαν οι ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες. Ωστόσο, η ενέργεια που παράγεται από ανεμογεννήτριες αγοράζεται 87 ευρώ ανά μεγαβατώρα και η φωτοβολταϊκή ενέργεια αγοράστηκε από 550 ευρώ ανά μεγαβατώρα τα οικιακά, έως 380 και 320 ευρώ ανά μεγαβατώρα τα παλιά και νέα συμβόλαια με εταιρείες, αντίστοιχα. Τη διαφορά την πληρώνει ο ΛΑΓΗΕ από το λογαριασμό στον οποίο εκταμιεύεται το τέλος ΑΠΕ. Και είναι τέτοια η πριμοδότηση, ώστε να καλύπτει υποτίθεται το υψηλό κόστος της φωτοβολταϊκής τεχνολογίας, το οποίο όμως μειώνεται ραγδαία.

Η περίπτωση των ΑΠΕ είναι ενδεικτική για το πώς διαμόρφωσαν και πώς λειτουργεί η ιδιωτική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Σε μια περίοδο μείωσης της κατανάλωσης, λόγω της οικονομικής κρίσης που πλήττει τα λαϊκά νοικοκυριά, υπάρχουν μέρες που ακόμη και το ένα τρίτο της ηλεκτρικής ενέργειας στο σύστημα προέρχεται από τις πανάκριβες ΑΠΕ, με τις μεγάλες ξένες ενεργειακές εταιρείες να έχουν τον πρώτο λόγο στο χορό των εκατομμυρίων.

Η πρόσφατη «κρίση ρευστότητας» στην αλυσίδα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, με εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ να οφείλονται στους παραγωγούς από τον ΛΑΓΗΕ (Λειτουργό χονδρεμπορικής αγοράς), που με τη σειρά τους δεν πληρώνουν τη ΔΕΠΑ για το φυσικό αέριο, ή τις τράπεζες για δάνεια - ή τους εργολάβους η ΔΕΗ, με συνέπειες και για τους εργαζόμενους σ' αυτούς - είναι ένα τεχνητό στη ρίζα του, αλλά και υπαρκτό πρόβλημα που γεννήθηκε από χρέη των καταναλωτών, χρέη των προμηθευτών (περίπτωση ENERGA - HELLAS POWER), χρηματοδοτικό αποκλεισμό και την πολύ μεγάλη αύξηση των ακριβών ΑΠΕ, με εκτίναξη των σχετικών αναγκών. Υπάρχουν όμως και άλλα, λιγότερο γνωστά προβλήματα, όπως ο εξαναγκασμός της ΔΕΗ να διατηρεί σε εφεδρεία μονάδες της για να κάνει «χώρο» στις ΑΠΕ. Εάν μια μονάδα της ΔΕΗ σβήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι φθορές που επέρχονται στις εγκαταστάσεις, αλλά και η επιβάρυνσή της όταν χρειαστεί να επαναλειτουργήσει, εγκυμονούν σημαντικά προβλήματα και μεγάλα κόστη. Κόστη που γεννιούνται από την εξυπηρέτηση των ιδιωτικών συμφερόντων, αλλά επιβαρύνουν τις λογιστικές καταστάσεις της ΔΕΗ, που συνέχεια μιλά για την ανάγκη τιμολογίων που θα καλύπτουν τα ...κόστη!

Αντιθέσεις και συμπορεύσεις

Ο λιγνίτης, οι ΑΠΕ, το φυσικό αέριο παίζουν το δικό τους σημαντικό ρόλο στην ηλεκτροπαραγωγή, αλλά η άκριτη υποστήριξη του ενός ή του άλλου καυσίμου, με όρους «ελεύθερης αγοράς» και με κυριαρχία της φιλομονοπωλιακής πολιτικής, είναι εκ του πονηρού. Οσο για τις αντιθέσεις που δημιουργούνται, αυτές είναι πολλές και οξυμένες, αφού οι ιδιώτες μπορεί να συμφωνούν σε νέες «θεσμικές» παρεμβάσεις στην αγορά ώστε να διασφαλιστεί η ληστρική δραστηριοποίησή τους στον ενεργειακό τομέα, αλλά μαλώνουν και μεταξύ τους (παραγωγοί θερμικών μονάδων, αιολικών, φωτοβολταϊκών κ.λπ.) για να πάρουν μεγαλύτερο κομμάτι από την «πίτα». Παράδειγμα, η κόντρα των παραγωγών αιολικής και ηλιακής ενέργειας, ή η δικαστική προσφυγή των τελευταίων για τις τιμές μονάδων συμπαραγωγής (ΣΥΘΗΑ), με τον όμιλο ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ να έχει τέτοια μονάδα και ο ίδιος να πετυχαίνει να αγοράζει από τη ΔΕΗ - προσωρινά - με 42 ευρώ ανά μεγαβατώρα, τιμή που η ΔΕΗ σχολίασε ότι είναι κάτω από το κόστος της!

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο συνδικαλιστικός τομέας, η ΓΕΝΟΠ - ΔΕΗ και ο «ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ», εκεί που οι δυνάμεις του κυβερνητικού και εργοδοτικού συνδικαλισμού επικαλούνται πολλές φορές το «δίκιο του καταναλωτή» και κάνουν παρεμβάσεις για το «καλό» της ΔΕΗ κόντρα στους ιδιώτες. Ωστόσο, είναι σαφές ότι όπως και στην περίπτωση των πολιτικών δυνάμεων υπάρχουν επιμέρους διαφοροποιήσεις, που οφείλονται στην επιλογή διαφορετικού «στρατοπέδου» οικονομικών συμφερόντων, έτσι και στο συνδικαλιστικό τομέα, με σημαία την «ανταγωνιστικότητα», συγκρούονται διαφορετικές ...σχολές «οικονομίας και διοίκησης». Τα πράγματα όμως είναι απλά. Η καταγγελία των νόμων και της πρακτικής των κυβερνήσεων και των ιδιωτών σε βάρος της ΔΕΗ μετατρέπεται σε «καυγά» για τα κέρδη εάν δε συνδυάζεται με την καταγγελία και την πάλη κατά της ιδιωτικοποίησης, αλλά και των ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων λειτουργίας της ΔΕΗ. Σ' αυτόν τον αγώνα πρωτοστατεί, χωρίς ταλαντεύσεις, το ΠΑΜΕ Ενέργειας.

Αυτός είναι και ο λόγος που η θέση του ΚΚΕ για ενιαίο δημόσιο φορέα Ενέργειας, που θα συντονίζει όλο το ενεργειακό δυναμικό, θα χαράσσει πολιτική, θα προωθεί έργα, θα παίρνει αποφάσεις με γνώμονα το λαϊκό συμφέρον, την προστασία του ανθρώπου και του περιβάλλοντος, την προκοπή του τόπου, έχοντας υπόψη του όλες τις ενεργειακές παραμέτρους, δυνατότητες, προοπτικές, είναι και η ουσιαστική φιλολαϊκή προσέγγιση του ενεργειακού ζητήματος.

Γ. Φ.