ΗΠΑ, Ευρωπαϊκή Ενωση, Ιαπωνία κατά Κίνας για τις «σπάνιες γαίες»

Παπαγεωργίου Βασίλης

Δεν είναι η πρώτη φορά που οι «σπάνιες γαίες» γίνονται αντικείμενου συγκρούσεων μεταξύ της Κίνας και των χωρών που έχουν αναπτυγμένη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας. Είναι ένα από τα πεδία σκληρού ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού και εκδήλωσης των οξύτατων καπιταλιστικών αντιθέσεων.

ΤΗΝ ΠΕΡΑΣΜΕΝΗ βδομάδα ΗΠΑ, Ευρωπαϊκή Ενωση και Ιαπωνία προσέφυγαν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου κατηγορώντας την Κίνα ότι παραβιάζει τους ισχύοντες κανόνες του διεθνούς εμπορίου, όταν επιβάλλει περιορισμούς στις εξαγωγές των «σπάνιων γαιών», που είναι απαραίτητες για την προηγμένη βιομηχανική τεχνολογία.

Οι «σπάνιες γαίες» αποτελούν μια ομάδα δεκαεπτά μετάλλων με μοναδικές ιδιότητες, τα οποία χρησιμοποιούνται με ολοένα μαζικότερο τρόπο στην καινοτόμο βιομηχανία της υψηλής τεχνολογίας. Τα λέιζερ, τα κινητά τηλέφωνα και οι οθόνες υγρών κρυστάλλων περιέχουν σπάνιες γαίες, ενώ οι νέες επιδόσεις των τελευταίων γενεών τερματικών «μαζικής σύνδεσης», από το iPhone έως τα ηλεκτρονικά βιβλία, οφείλονται, εν μέρει, στις ιδιότητες αυτών των στοιχείων.

ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΕΣ «πράσινες» βιομηχανίες εξαρτώνται από αυτά: Οι μπαταρίες των υβριδικών αυτοκινήτων, τα φωτοβολταϊκά, οι λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης ή οι τουρμπίνες των ανεμογεννητριών στηρίζονται στα «μέταλλα που ντοπάρουν», στο νεοδύμιο, στο λουτέσιο, στο δυσπρόσιο, στο ευρώπιο και στο τέρβιο. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν επίσης πολλά υποσχόμενους καταλύτες για τη διύλιση του πετρελαίου, ενώ η αμυντική βιομηχανία τα χρησιμοποιεί σε κρίσιμα οπλικά συστήματα, όπως οι πύραυλοι τύπου «Κρουζ», τα τηλεκατευθυνόμενα πυρομαχικά, τα ραντάρ ή οι υψηλής τεχνολογίας θωρακίσεις.

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ζήτηση «σπάνιων γαιών» αυξάνεται κάθε χρόνο με ρυθμό που ξεπερνάει το 10%. Μέσα σε μια δεκαετία, πέρασε από τους 40.000 τόνους στους 120.000 ετησίως. Οπως συνοψίζει η αναλύτρια Σίντι Χερστ, σε μελέτη που εκπόνησε πρόσφατα για το αμερικανικό υπουργείο Αμυνας, η αμερικανική, η ιαπωνική και η ευρωπαϊκή βιομηχανία δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς αυτές.

ΣΗΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ότι το 2010, το 97% των 125.000 τόνων των «σπάνιων γαιών» που εξορύσσονταν στον πλανήτη προέρχονταν από την Κίνα. Αυτό εξηγεί το γιατί η Κίνα προσπαθεί να εκμεταλλευθεί το πλεονέκτημά της έναντι των ανταγωνιστών της, αλλά και το γιατί οι ανταγωνιστές της απειλούν με πάσης φύσεως αντίποινα αν συνεχιστεί η περικοπή των κινεζικών εξαγωγών.

Η ΚΙΝΑ έχει όντως μειώσει τις εξαγωγές «σπάνιων γαιών» της κατά 40% την τελευταία δεκαετία και προειδοποίησε ότι η μείωση θα φτάσει στο 70%.

Οι λόγοι που επικαλείται είναι ότι η ανάπτυξη της κινεζικής τεχνολογικής βιομηχανίας απορροφά ένα μεγάλο μέρος των παραγόμενων «σπάνιων γαιών», ενώ η κατεργασία τους προκαλεί τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή.

Πολλές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας δηλώνουν ότι σκοπεύουν να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους στην Κίνα γιατί διαφορετικά αντιμετωπίζουν πρόβλημα συνέχισης της λειτουργίας τους.